Kolejne dwa wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie pokazują, że wprowadzone z pomocą rozporządzeń a z pominięciem ustawy zakazy i nakazy, nie mają żadnego umocowania w polskim prawie. Zwrócili na to uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Prokuratura Rejonowa Kraków – Prądnik Biały, która włączyła się w jedną ze spraw.
O sprawach można przeczytać w źródle informacji a dotyczą one właściciela restauracji, na którego Sanepid nałożył karę 20 tysięcy złotych, oraz sytuacji w której policjant został wykorzystany do doręczenia korespondencji, według umowy pomiędzy Komendą Główną Policji a Głównym Inspektorem Sanitarnym, która nie istnieje.
Na podstawie tych dwóch spraw, zostały wydane dwa kolejne wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie.
- III SA/Kr 585/21 – Wyrok WSA w Krakowie
Cytat: „.. Zdaniem Sądu „upoważnienie”, o którym mowa musi wynikać z konkretnego przepisu. Zgodnie z art. 6 k.p.a. organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Skoro podstawą ma być przepis prawa to „upoważnienie” musi wynikać z takiego przepisu. Z tych to powodów zasadne są uwagi Rzecznika o istnieniu (i takiej potrzebie) zawarcia szczególnych przepisów w prawie konsularnym (art. 26) czy też przepisów postępowania cywilnego i karnego (w obu przypadkach art. 131) po to, aby te organy skutecznie doręczały decyzje innych organów. W przepisach ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 195) nie ma przepisu, który dawałby podstawę prawną doręczania decyzji przez funkcjonariuszy Policji. Właściwie nie wiadomo jakie względy zadecydowały, że odstąpiono od doręczania tego typu decyzji przez operatora pocztowego.
Nie jest przy tym zgodne z powyższymi zasadami opracowywanie „procedur doręczania” na podstawie wewnętrznych porozumień organów bez istnienia do tego wyraźnej podstawy prawnej. Sąd zauważa również, że organy powinny mieć świadomość, że skoro wymagają od obywateli zachowania zgodnego z prawem, to ich postępowanie również powinno być zgodne z przepisami. Ukaranie karą porządkową samo w sobie nie zmierzało do wprowadzenia środków zabezpieczających przed stanem epidemii.
Orzecznictwo sądów administracyjnych dostrzega wagę prawidłowości doręczania decyzji administracyjnych. Przykładowo, już w uchwale składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 grudnia 2000 r., FPS 10/00 Naczelny Sąd Administracyjny podkreślał, że decyzja sporządzona (a więc spełniająca wymogi formalne), ale niedoręczona, nie załatwia sprawy administracyjnej. Nie załatwia tej sprawy, bo nie wiąże ani organu, ani strony. Do tej uchwały (i powołanych tamże poglądów orzecznictwa i doktryny) odwołał się m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 marca 2017 r., II FSK 3335/16, który zapadł na tle analogicznych przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).
Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do wniosku, że organ naruszył ww. art. 39 w zw. z art. 47 § 2 k.p.a. przyjmując, że funkcjonariusz Policji był upoważniony do doręczania decyzji administracyjnej wydanej przez Powiatowego Inspektora. Powyższe naruszenie skutkowało błędnym zastosowaniem art. 134 k.p.a. tzn. wydaniem postanowienia stwierdzającego uchybienie terminu do wniesienia odwołania, w sytuacji gdy ww. decyzja Powiatowego Inspektora w ogóle nie weszła do obrotu prawnego bo nie została poprawnie doręczona.
Prawidłowym rozstrzygnięciem powinno być postanowienie o niedopuszczalności odwołania, przy czym organ odwoławczy powinien zwrócić akta administracyjne organowi I instancji z poleceniem dokonania prawidłowego doręczenia.
Z tych to powodów Sąd uchylił zaskarżone postanowienie na podstawie art. 145 §1 pkt 1 lit. a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm.). ..” - III SA/Kr 655/21 – Wyrok WSA w Krakowie
Cytat: „..Rację miał przede wszystkim występujący w sprawie Prokurator, który podnosił, że oceniane zakazy, nakazy i ograniczenia były merytorycznie uzasadnione, ale tryb ich wprowadzenia doprowadził do naruszenia podstawowych standardów konstytucyjnych i praw w zakresie wolności działalności gospodarczej. W istocie bowiem organowi inspekcji sanitarnej umknęło, że rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2020 r. zakazywało prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcom podczas gdy taki zakaz powinien wynikać z aktu rangi ustawowej.
Sąd podkreśla, że obowiązujące przepisy przewidują swobodę prowadzenia działalności gospodarczej gwarantowanej przede wszystkim art. 22 Konstytucji. Stanowi on, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Potwierdzeniem tej zasady jest art. 2 ustawy – Prawo przedsiębiorców stanowiący że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach.(…)
Skoro działalność skarżącego (prowadzenie dyskotek i klubów) nie została ani zakazana, ani ograniczona jakąkolwiek ustawą to nakładanie na skarżącego kary pieniężnej w związku z dozwoloną prawem działalnością było działaniem naruszającym zasady praworządności, o których mowa w art. 7 Konstytucji i art. 6 kpa. (…)
Zdaniem Sądu opisane powyżej okoliczności nowelizacji ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi dowodzą jedynie, że ustawodawca w sposób w nieprawidłowy i pośpieszny wprowadzał ograniczenia w funkcjonowaniu poszczególnych branż w związku z ogłoszonym stanem epidemii. (…)
Dlatego też, zdaniem Sądu, Rada Ministrów nie tylko nie miała – zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP – prawidłowej podstawy prawnej do wydania rozporządzenia w sprawie jakichkolwiek „ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii” powodujących ograniczenia praw i wolności konstytucyjnych, ale też Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sposób uniemożliwiający prawnie wydanie rozporządzenia nie zawarł w ustawowej delegacji wytycznych dla tego organu dotyczących treści aktu.
W związku z powyższym Sąd stwierdza, że w dacie zdarzenia tj. 26 września 2020 r. będącego przyczyną nałożenia kary pieniężnej, nie istniała żadna podstawa materialnoprawna rangi ustawowej, z której by wynikał zakaz prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na prowadzeniu dyskotek i klubów nocnych. Skoro nie istniała przewidziana powołanym przepisami Konstytucji RP ustawowa podstawa ograniczenia swobody prowadzenia działalności gospodarczej, to niezgodne z art. 22 Konstytucji RP ograniczenie takiej wolności w akcie podustawowym nie mogło być skuteczną i wystarczającą podstawą prawną, pozwalającą na wymierzenie przez organ pierwszej instancji kary pieniężnej za niezabronione ustawą zachowanie. …”
W drugim wyroku mam również zdanie odrębne jednego z sędziów, będącego jednocześnie sędzią sprawozdawcą.
Źródła:
22 stycznia 2022 – LoveKrakow.pl – Prokuratura podważa tryb wprowadzenia obostrzeń